Toename racisme en fascisme in Europa en het belang van de Kristallnachtherdenking

Op 9 november a.s. is het 75 jaar geleden dat de eerste van staatswege georganiseerde pogrom tegen joden in Duitsland plaatsvond; de zogenoemde Kristallnacht.  Eraan vooraf gingen jaren van intimidatie, uitsluiting en pesterijen.
De laatste 20 jaren zien we in Europa een enorme toename van racisme en zelfs fascisme. Een vergelijking met 1938 dringt zich op. Net als in het Duitsland van 1933 eist de economische crisis z’n tol en stijgt het aantal gezinnen dat in armoede moet leven. Progressieve Nederlanders worden in de hoek gezet van “de linkse kerk”. Ook nu worden pogingen ondernomen om wetten en regelgeving op te stellen om groepen in de samenleving uit te sluiten.

PVV gaat de straat op
De afgelopen maanden laat de PVV met Geert Wilders steeds meer zijn ware gezicht zien. Was het een jaar geleden voor Wilders nog mogelijk te beweren niets met groepen als Front National of Vlaams Belang te maken te hebben, inmiddels zijn de banden nauw aangehaald. Op 21 september, terwijl in Amsterdam 5000 mensen de straat op gingen tegen bezuinigingen en racisme, liet Wilders in Den Haag toe dat neo-nazi’s de hitlergroet brachten. Langzaam maar zeker laat de wolf zijn schaapskleren vallen en effent de weg voor het openlijk manifesteren van fascisten.

Europa
Door de voortdurende economische crisis in Europa kunnen miljoenen burgers de touwtjes niet meer aan elkaar knopen;  de  jeugdwerkeloosheid in Spanje bedraagt meer dan 60% en in Portugal zoeken kinderen in vuilnisbakken naar voedsel. De Griekse neo-nazi partij Gouden Dageraad heeft moorden op z’n geweten en heeft inmiddels een kantoor in Duitsland geopend, in Hongarije doet de fascistische Jobbik partij het met name goed onder de armste delen van de bevolking, in Tsjechië worden Roma en Sinti families over de grens gezet en in Zweden is onlangs een database opgezet om Roma’s te registreren. De neo-nazi partij FPO behaalde bij de laatste verkiezingen in Oostenrijk maar liefst 21 procent van de stemmen.
Zoals de crisis in de 30-er jaren in Duitsland een voedingsbodem was voor fascisme, zo lijkt dat nu in Europa opnieuw te gebeuren.

De geschiedenis
In de nacht van 9 op 10 november 1938 staken nazi’s honderden synagogen in Duitsland in brand; bijna achtduizend joodse winkels werden vernield en zeker 92 joodse burgers werden vermoord. Waarschijnlijk ligt dit aantal nog een stuk hoger.
Hoe kon dit gebeuren?

Duitsland in de 30-er jaren
Het Duitsland van de 30-er jaren van de vorige eeuw werd gekenmerkt door grote werkloosheid en armoede. Toen Hitler in 1933 aan de macht kwam in Duitsland verschenen er in korte tijd borden in de straten in Duitsland met opschriften als “Joden niet welkom” en werden er allerlei wetten uitgevaardigd die het leven voor de joden in Duitsland steeds moeilijker maakten. Zo werden er in april van datzelfde jaar “berufsverboten” ingesteld; alleen “ariërs” mochten beroepen uitoefenen als rechter, arts of ambtenaar. Twee jaar later werd het joden verboden verbintenissen (zoals een huwelijk) aan te gaan met niet-joden.
Progressieve Duitsers die zich verzetten tegen deze ontwikkelingen werd de mond gesnoerd. Jarenlang werden burgers in Duitsland gehersenspoeld over het “Joodse gevaar”. Jaren van spanningen, verbodsbepalingen en pesterijen tegen joden volgden.

De aanleiding
Op 7 november 1938 ontvangt een 17-jarige joodse jongen een brief van zijn zuster die hem schrijft dat zij met 15.000 andere joden Duitsland is uitgezet. Voor de jongen is dit de druppel die de emmer doet overlopen en hij raakt buiten zichzelf van woede. Hij schiet de eerste de beste Duitser die hij tegenkomt (een  diplomaat) dood.
Propagandaminister Goebbels werd van dit feit op de hoogte gesteld en gaf op 8 november 1938 SA leiders (de paramilitaire organisatie van de NSDAP, de nazipartij van Hitler) opdracht hun ondergeschikten de straat op te sturen om rellen te veroorzaken. De nacht van 9 op 10 november, de zogenoemde Kristallnacht, was het gevolg. De naam Kristallnacht is misleidend. Het suggereert dat alleen glas, winkelruiten werden vernield. Maar er vielen bijna 100 doden.

Nederland
Op 11 november 1938 besluit de Nederlandse regering onder leiding van minister-president Colijn de grensbewaking te versterken uit angst voor een “tsunami” van joodse vluchtelingen. Tienduizenden joodse vluchtelingen worden aan de grens teruggestuurd naar Duitsland.

De herdenking
In 1992 werd in Rostock (Duitsland) een aanslag gepleegd op een asielzoekerscentrum. Voor jongeren, verbonden aan Nederland Bekent Kleur, aanleiding om de gruwelijke pogrom in nazi Duitsland te herdenken en op te roepen tot waakzaamheid. Ook in veel andere Nederlandse steden en in Europa werd de Kristallnacht herdacht. Sinds die novemberdag in 1992 heeft vrijwel elk jaar een herdenking plaatsgevonden. En ook dit jaar zullen er in verschillende steden weer herdenkingen worden georganiseerd. In Amsterdam zal dat zijn bij het stadhuis op de hoek van de Zwanenburgwal en de Amstel.

Het belang van de herdenking
Het is van het grootste belang om het wereldwijde anti-semitisme
blijvend aan de orde te stellen. Ook heden ten dage leeft het anti-semitisme weer op.
De Gouden Dageraad spreekt weer over het “joodse ongedierte” en maakt hiermee gebruik van de termen die we kennen van de nazi’s in Duitsland. En wanneer we in onze eigen omgeving kijken zien we bij Front National, Vlaams Belang en de PVV voortdurend pogingen om fascistoïde banden te ontkennen. Het is echter een ontkenning die van zwakte getuigt. Wilders heeft het over “geen banden met extremisme”, maar weigert te benoemen dat het om neo-nazi’s gaat.
De al jaren durende uitsluiting van moslims in onze samenleving, het bekladden van moskeeën, het ronduit racistische vluchtelingenbeleid; dit alles moet voortdurend aan de orde worden gesteld. Een herdenking heeft slechts zin wanneer er lering uit wordt getrokken voor het heden. En dat heden wordt alsmaar verontrustender. Laten we opnieuw duidelijk maken dat er voor racisme en anti-semitisme in Nederland geen plaats is. Laten we de Kristallnacht van 1938 opnieuw herdenken!

- Datum: zaterdag 9 november 2013
- Tijd: 19.30 uur – 20.15 uur
- Locatie: Hoek Zwanenburgwal/Amstel (bij het stadhuis)
- Plaats: Amsterdam (metrohalte Waterlooplein)

Reacties zijn gesloten.